Wielkim sukcesem Polski jest to, że przez lata komunizmu naród nie dał się skomunizować do końca, że przez cały ten czas żyło w Polsce dążenie do wolności, prawdy i sprawiedliwości. I to dążenie w końcu zwyciężyło, pozwoliło Polsce w roku 1989 odzyskać wolność drogą pokojową.

To nasze narodowe zwycięstwo, to, że Polska jest dziś nieźle funkcjonującą demokracją, a nie drugą Białorusią, zawdzięczamy ludziom, który zachowali uczciwość i godność.

Paktowanie z władzą komunistyczną było trudne do uniknięcia w PRL, ale było też często, w mniejszym lub większym stopniu, zaprzeczeniem uczciwości i godności. Problematyczne było chociażby złożenie przysięgi wojskowej obejmującej braterstwo broni ze Związkiem Radzieckim (bardzo niewielu miało tyle odwagi, by tego odmówić). Niegodnym było wstąpienie do PZPR ? tu wyzucie z godności było wyraźne, gdyż, w przeciwieństwie do przysięgi wojskowej, przynależność do PZPR nie była przymusowa.

Ale wyjątkowo ohydnym zaprzeczeniem godności, wyjatkowym samozniewoleniem była współpraca z SB, donoszenie na swoich przyjaciół. I to właśnie robił profesor Wolszczan.

Profesor Wolszczan należy do Polaków wybitnych, do intelektualistów. Powinien lepiej niż inni rozumieć, czym jest godność i wolność. Powinien rozumieć, że nie można być jednocześnie wielkim Polakiem i kapusiem policji politycznej, tak samo jak nie można być jednocześnie zakonnicą i prostytutką.

Profesor Wolszczan pisał raporty tak, aby jak najmniej z nich wynikało. Ale rolą służb specjalnych jest łączenie różnych informacji w jedną całość. Żaden kapuś nie może mieć pewności, że jego donosy, połączone z innymi informacjami, nie przydadzą się do czegoś istotnego. Dlatego mówienie o “nieszkodliwej współpracy” nie ma sensu: współpraca może być mniej lub więcej szkodliwa, ale donosiciel nigdy nie może być pewny, że jego donosy będą rzeczywiście bez znaczenia.

Istnieją różne rodzaje prostytutek: praca luksusowej call girl bardzo różni się od pracy tirówki. W większości z nas sam widok tirówki budzi odrazę, a widok ładnej, gustownie ubranej call girl ? bynajmniej nie. Podobnie jest z donosicielami: istnieje przepaść między Aleksandrem Wolszczanem, który donosił minimalnie, a Lesławem Maleszką, który swoich znajomych niszczył, jak tylko mógł. Ale donosicielstwo, podobnie jak prostytucja, jest obrzydliwe z natury.

Profesor Wolszczan został zlustrowany brzydko. Stało się to na podstawie nieprzejrzystych przepisów: prawo nie każe lustrować naukowców (Trybunał Konstytucyjny uchylił ten obowiązek), ale też nie zabrania tego robić. Wszystko zależy od tych, którzy grzebią w teczkach, na przykład pod pretekstem badań naukowych, a także od zachowania IPN w danej sprawie. Tak nie powinno być w państwie prawa: z ustawy powinna wynikać albo lustracja Aleksandra Wolszczana albo brak takiej lustracji, a nie sytuacja, w której profesor został zlustrowany, bo komuś to było na rękę, podczas gdy wielu jego kolegów podobnej przyjemności uniknęło.

Ale brzydota lustracji i ewantualne niskie pobudki tych, którzy jej dokonali, nie ratują honoru profesora.

Jak to się stało, że pęd do brzydkiej lustracji, bardzo wyraźny w PiS, w “Gazecie Polskiej” i w IPN, jest tak silny i ma pewne poparcie społeczne? Otóż wynika to właśnie z niedostatku lustracji: jest to reakcja na słabość lustracji i na niemałe poparcie polityczne dla kompletnej rezygnacji z lustracji.

Istnieje wiele wypowiedzi przeciw lustracji, a ostatnio także w obronie profesora Wolszczana. Wiele z tych wypowiedzi budzi mój sprzeciw, gdyż proponują one zamazanie lub ukrycie prawdy historycznej i zatarcie różnic między ludźmi godnymi, a tymi, którzy swą godność sprzedali. Wypowiedzi antylustracyjne, o ile mają dużą siłę przebicia, są też szkodliwe, gdyż wywołują reakcję w postaci wzrostu poparcia dla każdej (a w praktyce dla brzydkiej) lustracji.

Jedna z tych wypowiedzi wzburzyła mnie szczególnie, gdyż jest obraźliwa dla wielu Polaków. Chodzi o najnowszy wpis w blogu Wojtka Orlińskiego: http://wo.blox.pl/2008/09/Wolszczan-SB-FBI-i-DNA.html

Wojtek Orliński pisze:

Na każdego PRL-owskiego naukowca wyjeżdżającego na zagraniczne stypendia można pewnie coś wygrzebać w IPN

…i z tego wysnuwa wniosek, że profesor Wolszczan nie był taki zły, bo zachowywał się jak wszyscy.

Ale to nie jest prawda. Policja polityczna nie żądała systematycznie współpracy, w większości przypadków współpraca z SB nie była warunkiem koniecznym wyjazdów o charakterze naukowym. Twierdząc bez żadnych podstaw, że było inaczej, pan Orliński obraża tych, którzy wyjeżdżali. Tym samym poniża całą Polskę, bo neguje to, co tak cenne ? to, że w trudnych latach PRL Polska miała elitę ludzi, którzy robili coś ciekawego (na tyle ciekawego, że zapraszano ich do zagranicznych ośrodków naukowych), a jednocześnie pomimo panującego komunizmu potrafili zachować godność i pozostać ludźmi wolnymi.

Poprzednie publikacje tego samego autora o lustracji:

Siedem grzechów głównych ustawy lustracyjnej http://skubi.net/lustracja.html
Decyzja Bronisława Geremka http://www.skubi.net/geremek.html
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie lustracji, przedstawiony czytelnie: http://www.skubi.net/ustawa.html